The First Radio Station

Mijn vader John R. de Bye werd geboren op 5 februari 1907. Op 17-jarige leeftijd begon hij zijn loopbaan bij de Lands Radio Service van Suriname als telegrafist. Toen hij in 1960 met pensioen ging, bekleedde hij de functie van adjunct-directeur van de Lands Telegraaf en Telefoondienst en ontving een koninklijke onderscheiding voor zijn uitstekende service. Met dit historisch overzicht, dat door hem is geschreven, wil ik hulde brengen aan mijn vader die zich zowel voor zijn werk als voor zijn rol als liefhebbende vader heeft ingezet.

Aanvankelijk was de telegrafische verbinding van Suriname met het buitenland in handen van de Franse kabelmaatschappij STF, die op 18 september 1889 een vergunning had gekregen om Suriname via onderzeese kabels op het wereldtelegraafnetwerk aan te sluiten.
In 1920 was de winning van bauxiet begonnen in Suriname en kreeg de Surinaamse Bauxiet Maatschappij (SBM) een vergunning voor het opzetten van twee radiostations in respectievelijk Paramaribo en Moengo. Deze concessie was uitsluitend bedoeld voor de aanleg van een eigen communicatielijn naar de bauxietmijn van Moengo, aangezien er op dat moment geen telefoonverbinding was met die locatie. Zo kon ook contact worden gelegd met schepen die bauxiet naar de Verenigde Staten vervoerden. Het radiostation van de SBM werd in 1921 in gebruik genomen en werd ook door SFT gebruikt wanneer hun kabelverbinding buiten dienst was.

Overdracht aan Surinaamse overheid
Het radiostation in Paramaribo werd in 1925 voor de symbolische prijs van 1 gulden overgedragen aan de Surinaamse overheid. In ruil daarvoor verkreeg de SBM gunstige concessievoorwaarden en het recht op vrije overdracht van haar telegrammen tussen Paramaribo en Moengo. Enkele jaren later werd ook het station van Moengo door de overheid overgenomen.
De radiodienst, die de naam Lands Radio Dienst kreeg (LRD – gelijk aan National Radio Service), werd geleid door S. Mobach, de grondlegger van de radiodienst in Suriname.

Uitbreiding
Er werden verbindingen onderhouden met verschillende landen in de regio, met schepen op zee en met stations in de districten van Suriname. Er werd een overeenkomst gesloten met het station op Barbados, dat eigendom was van een Engelse kabelmaatschappij, The Pacific Cable Board. De overeenkomst hield in dat alle telegrammen die bestemd waren voor landen waarmee Suriname geen directe verbinding had, via The Pacific Cable Board zouden lopen. Het tarief naar Nederland was 1,70 gulden per woord. Deze overeenkomst raakte achterhaald toen Suriname via de kortegolfband een directe verbinding tot stand bracht met Nederland en de Verenigde Staten.

Vanaf het begin was de LRD uitsluitend via telegrafie met alle stations verbonden. Toen de kortegolftransmissie in gebruik kwam, werd het mogelijk om goede verbindingen te behouden tegen een laag energieverbruik. Na enkele experimenten bleken de radiotelefoonverbindingen zo goed te lopen dat de radiotelefoondienst werd opengesteld voor het publiek. Omdat de overdracht via de telefoonlijn nog steeds onbetrouwbaar was, moest men vooraf een telefoongesprek reserveren met het bedrijfscentrum waar een telefooncel was opgesteld.

Het nadeel van de kortegolfverbinding was dat de gesprekken op elk gewoon kortegolfontvangstapparaat konden worden afgeluisterd en dus niet privé waren. Destijds waren er in Suriname maar een paar kortegolfontvangers waardoor dit ongemak voor het publiek zeer acceptabel was.

De LRD in oorlogstijd
Toen Nederland in 1940 door de nazi’s werd overspoeld, vluchtte de Nederlandse regering naar Engeland en werd de verbinding met Nederland verbroken. De directe zorg van de LRD was om deze verbinding zo snel mogelijk te herstellen. Via de Radio Corporation of America in New York werd contact gelegd met de Engelse telegraafadministratie in Londen. Binnen enkele dagen was de verbinding met Europa hersteld.

In die tijd was Surinames bauxiet van vitaal belang voor de geallieerde strijdkrachten, aangezien het grootste deel van het aluminium dat in oorlogsvliegtuigen werd gebruikt, werd gewonnen uit het bauxieterts van Suriname. Om de bauxietketen te beschermen was een aantal Amerikaanse legereenheden in Suriname gestationeerd. Door dit grote aantal Amerikanen in Suriname nam het telegraafverkeer met New York drastisch toe. Er werden nieuwe telefoonzenders besteld uit de VS, in gebruik genomen en een levendig radiotelefoonverkeer mogelijk gemaakt.

John jr. op de arm van zijn vader John sr. (1944)