Mangroves

Mangroves zijn bomen die in twee werelden leven

De ene voet op het land en de andere in de zee. Mangroven gedijen langs de kustgebieden van de tropen en subtropen die groeien in ruwe omgevingen die worden gekenmerkt door zoute omstandigheden en overstroming aan de ene kant en droogte aan de andere kant. Deze beboste Wetlanden zijn zeer productief en het huis van een brede verscheidenheid van Flora en Fauna.

Door de ligging van mangroven op het grensvlak van land en zee vormen ze een uniek ecosysteem dat een combinatie van terrestrische, zoetwater-, estuariene en mariene soorten uit de omliggende gebieden aantrekt. In het bladerdak van de mangrove zijn veel soorten vogels en insecten te vinden. Vogels nestelen in het bladerdak, schelpdieren hechten zich vast aan wortels en slangen en krokodillen gebruiken ze als jachtgebied.

Mangroven vormen een waardevolle kraamkamer voor vissen en schaaldieren; een voedselbron voor apen, herten, vogels en zelfs kangoeroes; en een bron van nectar voor vleermuizen en honingbijen. Onder water gebruiken verschillende belangrijke visserijsoorten zoals garnalen, vissen en krabben mangroven als kraamkamers, waar de bomen en wortelnetwerken voedsel en beschutting tegen predatie bieden. Na een paar maanden tot jaren in de mangroven te hebben doorgebracht, migreren deze soorten naar diepere, offshore wateren.
Ze ondersteunen het levensonderhoud van veel mensen door te voorzien in voedsel, brandstof om te koken en te verwarmen, hout om huizen te bouwen en nog veel meer. Bovendien verbeteren mangroven de waterkwaliteit en inspireren ze rijke culturele tradities. Mangroven zijn ecosysteemingenieurs die de integriteit van hun omringende fysieke omgeving vormgeven, bouwen en behouden en gemeenschappen beschermen tegen erosie, golven en extreme weersomstandigheden. Ten slotte dienen mangroven als een belangrijke koolstofopslag en -put, waarbij ze meer CO2 vastleggen dan welk ander ecosysteem dan ook, en zo de klimaatverandering helpen bestrijden.

Het is duidelijk dat deze kustbossen van groot belang zijn voor zowel de natuurlijke als de menselijke wereld. Dit belang wordt nog vergroot in veel landen en kustgebieden waar er een hoge mate van afhankelijkheid is van mangroven en een gebrek aan alternatieve middelen van bestaan. Zonder mangroven zouden veel gemeenschappen hun primaire bron van voedsel en brandhout verliezen en een groter risico lopen op stormen en kusterosie.

Mangroves van Suriname
De 386 km lange kustlijn van Suriname maakt deel uit van de Guyana’s en wordt gekenmerkt door uitgestrekte mangrovebossen, smalle zand- en schelpstranden en grote wadplaten, die langzaam westwaarts trekken met een gemiddelde snelheid van ongeveer 1,5 km/jaar. Met hun laaggelegen kustgebieden zijn de Guyana’s duidelijk kwetsbaar voor klimaateffecten zoals zeespiegelstijging. Ongeveer 80 % van de bevolking van Suriname woont langs de kust en de meerderheid woont in de hoofdstad Paramaribo die aan de monding van de Suriname rivier en de Atlantische Oceaan ligt.

In Suriname komen drie soorten mangroven voor: de zwarte (Avicenna germinans), rode (Rhizophora mangel) en witte (Aguncularia racemose) mangroven. Het voorkomen van deze verschillende soorten is afhankelijk van het zoutgehalte van het water waarin ze groeien of in de buurt ervan.

Mangroven fungeren niet alleen als een natuurlijke beschermende barrière langs de dynamische kustlijn van de regio, maar bieden ook een breed scala aan andere ecosysteemdiensten die gemeenschappen ten goede komen. De voedselzekerheid voor veel kustgemeenschappen is nauw verbonden met de gezondheid. Gezien de levensondersteunende functie van mangrove-ecosystemen, hun hoge productiviteit en belangrijke positie binnen het bredere zeegezicht, is het duidelijk dat het verlies van mangrovebossen verstrekkende gevolgen kan hebben. Er is alle reden om goed voor ze te zorgen.

De mangroven van Suriname worden steeds meer bedreigd. Antropogene activiteiten zoals uitbreiding van de infrastructuur, overbevissing, ongepaste aanleg van dijken, zand- en oliewinning, conversie, kusterosie en hydrologische verstoringen hebben geleid tot verlies en degradatie van mangrovegebieden. Hier worden al mangroven blootgesteld aan een natuurlijke erosiecyclus. Met het vooruitzicht van zeespiegelstijging is er dringend actie nodig om de resterende mangroven te beschermen om eigendommen, levens en levensonderhoud langs de kust te beschermen en duurdere en contraproductieve remedies zoals dijken te vermijden.

De algemene interesse, kennis en bewustzijn van de waarden van mangroven is laag in Suriname. Ze worden vaak gezien als stinkende, door muggen bezette vuile en gevaarlijke moerassen. Helaas beschermen we niet wat we niet waarderen. Het is bewezen dat kustgemeenschappen een onmisbare rol spelen bij het beschermen van hun eigen omgeving en het worden van agenten voor bescherming. Hun betrokkenheid bij instandhoudingsinspanningen is daarom van cruciaal belang voor succes. Door hun rol te versterken in het bepleiten van de voordelen en waarden van mangroven en de noodzaak om ze te beschermen, kan een waardevol draagvlak worden gecreëerd voor het duurzame beheer ervan.

Een effectieve manier om gemeenschappen te betrekken is door ze te betrekken bij op mangrove gebaseerde ecotoerisme. Er zijn veel voorbeelden van dergelijke activiteiten in de wereld, waaronder boottochten, boardwalks, kajakken, vogels kijken en vissen. Anderen zijn onder meer excursies om dieren in het wild te spotten, zoals voor de scharlaken ibis, zeekoeien, apen en krokodillen. Georganiseerd mangrove-ecotoerisme komt praktisch niet voor in Suriname, wat jammer is omdat het de potentie heeft om inkomsten en werkgelegenheid te genereren voor lokale gemeenschappen en tegelijkertijd te dienen als voorlichting en educatie voor het publiek.

De Coronie Mangrove Tour
In 2017, Wereld Natuur Fonds (WWF) Guyana’s in Suriname, de Stichting Ontwikkeling via Radio & Televisie in Suriname (SORTS), de United Tour Guides Suriname (UTGS) en Mangrove Action Project (MAP) met financiering van WWF en het Nationaal Comité IUCN van Nederland sloegen de handen ineen om mangrove-ecotours te ontwikkelen in het kustgebied van Coronie. Op basis van het ‘Marvelous Mangroves’-curriculum ontwikkeld door de MAP, werd een groep leden van de gemeenschap opgeleid om Mangrove Rangers of Eco-Guides te worden en om hun begrip van mangroven te vergroten, evenals kennis en vaardigheden op het gebied van reisbegeleiding en bezoekersbehandeling om hen in staat te stellen om een Mangrove Tour te leiden. Ze zijn ook getraind in het identificeren van vogels, zodat ze vogelobservatietours kunnen leiden. De Mangrove Tour genereert niet alleen een nieuwe bron van inkomsten, door deze Mangrove Rangers te machtigen, kunnen ze hun nieuwe kennis en vaardigheden gebruiken om andere gemeenschapsgroepen zoals vissers en schoolkinderen en leraren te bereiken.

Het district Coronie ligt aan de westkust van Suriname. Met slechts 3000 inwoners op een oppervlakte van 3900 km² is het het dunst bevolkte district van Suriname. De talrijke kokospalmen en de relaxte sfeer geven het een echt Caribisch gevoel. Parwa (zwarte mangroven) is hier van cruciaal belang voor voedsel en hout en voor olie- en honingproducenten, vissers en krabverkopers. Totness, de naam van de hoofdstad van Coronie en Friendship, de naam van het administratief centrum herinnert ons aan de Schotten die hier in de 19e eeuw hun plantages vestigden. In Friendship is het Mangrove Educatief Centrum Coronie (MECC) gevestigd. Dit centrum, voltooid in maart 2018, is een cruciale mijlpaal voor mangrove-educatie en -bewustzijn.